Psychoterapia rodzinna

Rodzina jest komórką społeczną, w której rozpoczynamy proces socjalizacji. Niezależnie od tego, w jakich okolicznościach spędzamy nasze dzieciństwo, okres ten zawsze pozostawi potężny wpływ na nasze postrzeganie relacji międzyludzkich.

Jeśli urodzimy się w rodzinie o zdrowych relacjach, prawdopodobnie nauczymy się, jak utrzymywać pozytywny kontakt z innymi. Jeśli urodzimy się w rodzinie dysfunkcyjnej, która ma trudności z nawiązywaniem interakcji, możemy również mieć trudności z utrzymywaniem kontaktów z innymi.

Życie w dysfunkcjonalnej rodzinie jednak nie przekreśla szans na szczęśliwe pożycie z innymi. Dysfunkcje dotykają ogromnego odsetka komórek społecznych. Dobre chęci, czas i wspólny wysiłek pozwalają na harmonijny powrót do zdrowych, zbalansowanych interakcji między członkami rodziny. Psycholog rodzinny to specjalista, który dzięki swojej ekspertyzie pomaga swoim podopiecznym osiągnąć ten stan.

Stres, złość, żal lub od dawna narastający konflikt – wszystkie te negatywne emocje są głównym podmiotem pracy w trakcie terapii rodzinnej. Celem tego typu sesji jest doprowadzenie członków rodziny do wzajemnego zrozumienia, zbliżenia i akceptacji tego, co pozornie wydaje się nie do przejścia.

Wachlarz tematów poruszany w trakcie sesji terapeutycznych jest bardzo szeroki. Zaliczyć do nich można m.in.:

1. problemy małżeńskie,
2. problemy finansowe,
3. konflikty rodzicielskie,
4. nadużywanie substancji psychoaktywnych,
5. choroby psychiczne nękające członków rodziny.

Podczas gdy terapeuci mogą mieć różne metody i preferowane techniki leczenia, muszą oni wszyscy mieć przynajmniej minimalny poziom doświadczenia w leczeniu:

• Problemów psychospołecznych dzieci i młodzieży;
• Żałoby;
• Depresji i lęku;
• Problemów osób LGBTQ;
• Przemocy domowej;
• Niepłodności.

Ze względu na szeroki zakres tematów wokół których operuje ten rodzaj terapii, często łączy się ją z innymi rodzajami leczenia zdrowia psychicznego. Stanowi ona wsparcie dla członków rodziny, którzy zmagają się z uzależnieniami lub wymagają leczenia psychiatrycznego. 

W terapii rodzinnej nacisk kładzie się na zapewnienie wszystkim członkom rodziny narzędzi potrzebnych do ułatwienia cyklu uzdrowienia. Tak więc, rolą terapeuty rodzinnego jest przede wszystkim zapewnienie neutralnego, bezpiecznego gruntu dla każdego z członków rodziny. Z tego też względu należy uważnie pochylić się nad wyborem specjalisty. Warto zastanowić się nad poszczególnymi czynnikami:

1. Doświadczenie i edukacja – warto dowiedzieć się, czy terapeuta posiada akredytację organizacji zawodowych, odpowiednie wykształcenie i doświadczenie w nawigowaniu konfliktami wewnątrzrodzinnymi.
2. Lokalizacja i godziny pracy – czasem wymagane są nagłe interwencje. Warto wtedy móc polegać na dostępności specjalisty, który urzęduje w gabinecie w komfortowej dla Ciebie lokalizacji, np. w centrum terapii rodzinnej.
3. Długość i liczba sesji terapeutycznych – w zależności od trudności w nawiązaniu porozumienia, a także technik stosowanych przez terapeutę, te czynniki mogą się różnić,
4. Płatności – dotyczy to zarówno ceny za poszczególną sesję, objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym, terminów płatności i polityki dotyczącej odwołanych sesji.

Terapeuta rodzinny może korzystać z szerokiego wachlarza technik wywodzących się z różnych nurtów terapeutycznych. Wynika to zarówno z jego ekspertyzy, jak i indywidualnych potrzeb każdej komórki rodzinnej. Do najczęściej wykorzystywanych nurtów należą:

1. terapia poznawcza – znana również jako terapia kognitywna. Jest ona pochodną behawioryzmu i kognitywistyki. Dąży do zmiany przekonań pacjenta, a w rezultacie – ewolucji jego zachowań.
2. terapia behawioralna – zajmuje się ona analizą zewnętrznych zachowań pacjenta i próbie wpływu na intencjonalność odruchów.
3. terapia interpersonalna – jest to model koncentrujący się na więziach międzyludzkich i emocjach związanymi z najbliższymi osobami pacjenta.
4. terapia indywidualna – czasem terapeuta spotyka się z jednym z członków rodziny sam na sam, aby opracować z nim szczególnie wymagający problem.

Techniki i metody terapii mogą się różnić w zależności od indywidualnych preferencji terapeuty, a także sytuacji, jakim musi sprostać rodzina. Niemniej jednak, można wyróżnić konkretne zadania, których wykonanie leży w zakresie kompetencji takiego specjalisty. Są to: 

• Obserwacja, jak ludzie współdziałają w ramach ról;
• Ocena i rozwiązywanie problemów w relacjach;
• Diagnoza i leczenie zaburzeń psychologicznych w kontekście rodzinnym;
• Przeprowadzenie klientów przez przejściowe kryzysy, takie jak rozwód czy śmierć bliskiej osoby;
• Podkreślenie problematycznych wzorców relacji lub zachowań;
• Pomoc w zastępowaniu dysfunkcyjnych zachowań zdrowymi alternatywami;
• Podejście holistyczne (umysł-ciało) do kondycji psychofizycznej pacjenta.

Psychoterapia dla rodzin prezentuje holistyczną alternatywę do leczenia problemów wewnątrz rodziny – i jako taka, cieszy się wysokim współczynnikiem skuteczności. Pracując pod okiem wykwalifikowanego specjalisty, wszyscy członkowie tej kluczowej komórki społecznej mają możliwość przepracowania między sobą tarć w bezpiecznym i kontrolowanym środowisku. 

Pochylmy się zatem nad ewentualnymi korzyściami płynącymi z podejścia do tej formy psychoterapii. Specjaliści wymieniają jak następuje: 

• Lepsze zrozumienie zdrowych granic oraz wzorców i dynamiki rodziny;
• Sprawniejsza komunikacja;
• Rozwiązywanie bieżących problemów w życiu codziennym;
• Głębsza empatia;
• Zmniejszenie konfliktów i poprawa umiejętności zarządzania gniewem.

Wśród rodzin, które zakończyły cykl terapeutyczny sukcesem obserwuje się następujące efekty: 

• Powtórne zjednoczenie rodziny po kryzysie;
• Powodzenie w tworzeniu atmosfery szczerości między członkami rodziny;
• Zaszczepienie zaufania w członkach rodziny;
• Rozwijanie wspierającego środowiska rodzinnego;
• Zmniejszenie źródeł napięcia i stresu w rodzinie;
• Pomaganie członkom rodziny we wzajemnym przebaczaniu sobie;
• Bieżące rozwiązywanie konfliktów wśród członków rodziny;
• Przywrócenie do codziennego życia członków rodziny, którzy zostali odizolowani w wyniku narastających konfliktów

Terapia rodzinna wzmacnia umiejętności niezbędne do zdrowego funkcjonowania rodziny, w tym komunikację czy polubowne rozwiązywanie konfliktów. Poprawa tych umiejętności zwiększa również potencjał sukcesu w przezwyciężaniu przyszłych trudności życiowych.