Psychiatra - wsparcie czy alternatywa dla psychoterapii?

Współcześni psychiatrzy to coraz częściej absolwenci kilkuletnich, podyplomowych kursów psychoterapii certyfikowanych przez PTP. Nowocześni psychoterapuci nie stronią natomiast od wiedzy medycznej, która już na studiach psychologicznych stanowi część obowiązkowej podstawy programowej. Z biegiem lat obserwujemy naturalny rozwój i wzajemne uzupełnianie się tych dyscyplin. Jaka jest zatem – jeśli istnieje – najistotniejsza różnica w kompetencjach psychiatry i psychoterapeuty?

Problemy, trudności i zaburzenia, które nazywamy zbiorczo psychicznymi, mają zróżnicowane i często niejednorodne podłoże. U podstaw łudząco podobnych wybuchów gniewu znajdziemy przyczyny tak różne jak dysfunkcjonalne małżeństwo, traumatyczne doświadczenia z domu rodzinnego, ale także zaburzenia w stężeniach hormonów i neuroprzekaźników oraz organiczne uszkodzenia mózgu powstałe wskutek wypadku. Niektóre choroby atakujące centralny układ nerwowy, jak np. bakteryjne i wirusowe zapalenia mózgu i opon mózgowych, neurosyphilis, a od niedawna także COVID-19, mogą wywierać przelotny lub trwały wpływ na funkcjonowanie psychiczne jednostki.

Prawidłowa diagnoza jest niezbędna dla skutecznego rozwiązania problemu. Z tego powodu ogólna wiedza i kompetencje psychoteraputyczne są niezwykle ważne dla psychiatrów i neurologów, a rzetelne podstawy wiedzy medycznej u psychologów i terapeutów. Jeśli np. u podstaw problemów dziecka z uwagą leży napięta sytuacja w domu rodzinnym i wynikająca z tego nerwica, to należy skierować rodzinę na terapię, a jeśli okaże się to absolutnie niezbędne, to zaangażować instytucje pomocy społecznej. Jeżeli jednak źródłem trudności poznawczych danego dziecka są zachwiane poziomy neuroprzekaźników w płynie mózgowo-rdzeniowym, to przywróceniem równowagi powinien się zająć lekarz psychiatra. 

Dobierając leczenie farmakologiczne nie można kierować się jedynie oczekiwanym rezultatem psychicznym. Zadaniem lekarza psychiatry jest dobór leków i dawkowania w taki sposób, by przynieść subiektywnie doświadczaną ulgę, nie narażając przy tym zdrowia na niebezpieczeństwo. Należy pamiętać, że większość leków -nie tylko psychiatrycznych- wywołuje szereg efektów ubocznych. Część tworzy toksyczne dla organizmu mieszanki z innymi lekami, pokarmami i suplementami diety. 

Prawidłowe dobranie leczenia psychiatrycznego wymaga zatem wnikliwej, popartej badaniami laboratoryjnymi wiedzy o aktualnym stanie zdrowia człowieka, jego diecie i stylu życia oraz rzetelnej historii przebytych chorób. To już kompetencje nie tyle psychoteraeuty, co lekarza medycyny – w tym wypadku lekarza psychiatry. Większość praktykujących psychologów i psychoterapeutów może zgadnąć z dużą dokładnością, jakie leki przepisze psychiatra, ale z ww. przyczyn nie pomyśli nawet o ich poleceniu pacjentowi bez konsultacji z lekarzem. Po pierwsze nie szkodzić. 

Spotkaliśmy się nieraz ze stereotypem, że do psychoterapeuty chodzą “normalni ludzi z problemami”, ale do psychiatry już jednostki “głęboko zaburzone”. Nic bardziej mylnego. Z pomocy lekarza psychiatry korzystają po prostu te osoby, których problemy z funkcjonowaniem mają również podstawy medyczne. Rok psychoterapii może nie rozwiązać czyichś problemów z zasypianiem, jeśli ich źródłem jest np. mikrogruczolak przysadki mózgowej.

Wbrew obiegowym opiniom wykreowanym przez kulturę popularną, regularne wizyty u psychiatry lub pobyt w klinice psychiatrycznej nie są niczym nadzwyczajnym. Statystyki szacują, że różne formy leczenia psychiatrycznego są wspólnym doświadczeniem aż 20-30% wszystkich żyjących ludzi. Rozwój społeczny i technologiczny wystawia nas na nowe wyzwania, przyczyniając się do rozpowszechniania się cywilizacyjnych chorób psychicznych, których częstość występowania będzie najprawdopodobniej wzrastać. 

Psychiatria pozwala poradzić sobie z wieloma z nich jako znakomite (a nieraz nieodzowne) uzupełnienie psychoterapii. W niektórych przypadkach wybór specjalisty i sposobu podejścia do problemu jest także czysto subiektywny – zarówno psychoterapeuta jak psychiatra udzielą skutecznej pomocy. Osoba sparaliżowana stresem podczas trudnego okresu w pracy może z równym powodzeniem sięgnąć po tymczasowe wsparcie farmakologiczne, co poradzić sobie z nadmiarem napięcia na sesjach terapii indywidualnej.

Pobyt w klinice psychiatrycznej to doskonałe rozwiązanie dla osób, które ze względu na swój stan psychiczny i/lub zewnętrzne okoliczności mogą wymagać pomocy psychologicznej często i w nieregularnych porach. Nowoczesna klinika psychiatrii może nie jest miejscem, które większość osób chciałoby dobrowolnie odwiedzać, jednak nie przypomina w niczym miejsc rodem z “Lotu nad kukułczym gniazdem”. 

Pobyt na oddziale dziennym kliniki psychiatrycznej oferuje nie tylko stałe wsparcie psychologiczne oraz możliwość wymiany doświadczeń z osobami o podobnych problemach. To także całe zaplecze medyczne, które pozwala na bieżąco monitorować odpowiedź organizmu na przyjmowane dawki leków i w razie konieczności natychmiast dostosowywać farmakoterapię do zmieniającego się stanu zdrowia psychofizycznego. 

Współcześnie psychiatra jest najczęściej równie dobrym wyborem specjalisty pierwszego kontaktu co psychoterapeuta. Kompetentny ekspert orzeknie, czy problem mieści się w jego własnej dziedzinie, czy należy polecić pacjentowi usługę innego specjalisty. Jeśli szukasz pomocy lub konsultacji psychiatry w Krakowie, serdecznie polecamy naszych lekarzy.

Lekarz psychiatra to specjalista poruszający się na styku humanistycznie zorientowanej psychoterapii oraz technicznie praktykowanej naukowej medycyny. Takie położenie stawia dodatkowe wyzwania, oferując jednak unikatowe możliwości diagnostyczne i terapeutyczne – zwłaszcza od drugiej połowy XX wieku. Wtedy psychiatria jako dyscyplina medyczna przeszła swoisty renesans w związku z odkryciem bezprecedensowej skuteczności związków litu w leczeniu depresji i choroby dwubiegunowej. Wkrótce nastąpiły kolejne odkrycia: leków przeciwpsychotycznych, trójpierścieniowych antydepresantów, związków chorób z genami, etc. Po raz pierwszy w nowożytnej historii medycyna otrzymała narzędzie pozwalające w opanować najbardziej skrajne ze stanów psychopatologicznych: doświadczenia depresji, manii oraz schizofrenii. Leczenie chorób psychotycznych oraz zaburzeń emocjonalnych to od tego czasu specjalność psychiatrii, chociaż dziś z jej usług korzystają osoby doświadczające całego spektrum problemów i trudności.