Syndrom Dorosłych Dzieci Alkoholików -w skrócie DDA- to zespół objawów i trudności przystosowawczych, charakterystyczny dla osób, których jedno lub więcej opiekunów było uzależnione od alkoholu. Współcześnie coraz częściej używa się terminu Dorosłe Dzieci z rodzin Dysfunkcyjnych lub DDD. Podkreśla to fakt, że ten sam syndrom może wywołać dorastanie przy rodzicach lub opiekunach niekoniecznie uzależnionych, ale patrząc bardziej ogólnie niewydolnych wychowawczo. Przykładem mogą być rodzice, którzy sami cierpią z powodu nieleczonych chorób psychicznych, nie mogąc przez to zapewnić dziecku należytej opieki i uwagi.
W toku dojrzewania dzieci wykształcają sobie tymczasowe mechanizmy radzenia sobie z brakiem wsparcia, przemocą, niezawinionym wstydem, ciągłym poczuciem zagrożenia – ogólnie ze spektrum zaniedbań i patologii relacji. Kiedy dzieci stają się dorosłymi, część z nich powiela postawy wyniesione z dysfunkcyjnego domu, które w kontakcie z innymi osobami okazują się być najczęściej nieprzystosowawcze. Jakie to postawy i czym dokładnie charakteryzuje się syndrom DDA?
Zgodnie z założeniami psychoterapii psychodynamicznej nasze pierwsze relacje w życiu służą za wzory dalszych związków i interakcji z ludźmi. Osoby, które nie mogły polegać na swoich rodzicach, które zamiast otrzymywać wsparcie musiały je nieustannie dawać, doświadczają w życiu dorosłym trudności z zaufaniem i nawiązywaniem głębszych więzi. Ciężko im uwierzyć, że ktoś może szczerze chcieć ich szczęścia i spełnienia. Nauczone, że bliska osoba nieuchronnie zrobi coś przykrego, osoby cierpiące na syndrom DDA często dokonują nieświadomego sabotażu swoich relacji, wyprzedzając spodziewane odrzucenie lub zdradę.
W zdrowej rodzinie opiekunowie zapewniają dziecku komfort i poczucie bezpieczeństwa, również sprawując właściwą dla dorosłych kontrolę nad otoczeniem, rytmem dnia i posiłków, etc. W rodzinach dysfunkcyjnych to właśnie dzieci przejmują obowiązki domowe, do pełnienia których rodzic jest najczęściej niezdolny. W dorosłości postawa ta rozwija się często w kompulsywną potrzebą nadmiernego kontrolowania siebie, otoczenia i bliskich. Odbierane przez otoczenie jako natrętne, te strategie i zachowania postrzegane są przez osoby dotknięte syndromem DDA jako jedyne pewne sposoby na uniknięcie kolejnej katastrofy.
Dzieci wykazują naturalną egocentryczną tendencję do przyjmowania na siebie odpowiedzialności za emocjonalny dobrostan rodziny, często obwiniając się bezpodstawnie np. za konflikty rodziców. W przypadku rodziców niewydolnych wychowawczo efekt ten się potęguje, ponieważ przez większość czasu z perspektywy dziecka “coś jest nie tak”. Przyjmowanie na siebie nadmiernej odpowiedzialności, utrzymująca się niska samoocena, słaba odporność na krytykę i unikanie konfrontacji to częste efekty w dorosłości.
Inne najczęściej występujące składowe syndromu DDA to trudności:
- ze swobodnym wyrażaniem własnych uczuć,
- z prawidłowym czytaniem emocji innych i sytuacji społecznych,
- z podejmowaniem samodzielnych decyzji,
- ze stawianiem i respektowaniem granic społecznych,
- z budowaniem satysfakcjonujących relacji,
- z jedzeniem i spaniem,
- z założeniem rodziny.
Syndrom DDA nie został wyodrębniony jako osobna jednostka chorobowa w obowiązującym na terenie Europy rejestrze ICD-10. Większość psychoterapeutów jest zgodnych co do jego występowania i ogólnej charakterystyki towarzyszących mu trudności. Ze względu na bardzo indywidualne i zróżnicowane zestawy objawów specjaliści od lat trzymają się określenia “syndrom”, wskazującego właśnie na niespecyficzność tego schorzenia.
Oznacza to w uproszczeniu, że chociaż wszystkie dysfunkcyjne rodziny skazują dzieci na podobny rodzaj traumatyzujących doświadczeń i zaniedbań, to sposoby radzenia sobie z nimi w dalszym życiu różnią się znacznie w zależności od indywidualnych predyspozycji i cech osobowości. Większość osób decydujących się po raz pierwszy na terapię DDA podejmowała wcześniej próby radzenia sobie z częścią dostrzeganych przez siebie trudności – niektórzy z odczuwalnymi efektami. Zdarza się, że osoba cierpiąca wciąż na szereg typowych objawów syndromu DDA odniosła trwały sukces w poradzeniu sobie z niektórymi z nich. Jeśli tak, to tu należy szukać inspiracji dla wybrania ścieżki terapeutycznej.
Psychoterapia psychodynamiczna podąża ścieżką interpretacji indywidualnych doświadczeń i wspomnień człowieka. Poznajemy nieuświadamiane sobie wcześniej postawy na drodze analizy rozwijającej się relacji terapeutycznej. Praca w ramach tego modelu jest szczególnie pomocna dla budowania prawidłowego wzorca zaufania i zdrowej relacji, a także nadrabiania deficytów emocjonalnych.
Terapia DDA w nurcie behawioralno-poznawczym kładzie akcent na poznanie sieci wyuczonych reakcji na określone bodźce i sytuacje. Odkrycie wzorców zachowań nieprzystosowawczych prowadzi do ich systematycznej modyfikacji na drodze drobnych, osiągalnych kroków. Sprawdzi się zwłaszcza w przypadku niskiej samooceny, zaburzeń odżywiania, trudności społecznych oraz obsesyjnej kontroli.
Strach i wahanie towarzyszy każdej decyzji o zmierzeniu się z bolesną przeszłością. Z naszej strony zapewniamy specjalistyczne wsparcie dla każdego, kto dla siebie i bliskich postanowi stawić czoła traumie. Mimo różnorodnego przebiegu terapia DDA cieszy się dużą skutecznością i daje szansę na bardziej satysfakcjonujące życie.
